اقتصاد دانش‌بنیان
حاج سجاد
به قلم: سیدمحمدصالح میرشرقی
1- وضعیت رو به رشد سالهای اخیر
با بررسی تعداد شرکت های دانش‌بنیان(نوپا،صنعتی و تولیدی) در سال های اخیر
میتوان متوجه روندی بسیار امیدوار کننده شد.( البته اگر با این شیب پیش
برود فاصله‌ی زیادی تا نقطه مطلوب داریم! ) حتی بدون توجه به آمار های دیگر
(مانند سهم این شرکت ها از تولید ناخالص ملی و ...) همین افزایش تعداد
شرکت های دانش‌بنیان،نشان دهنده‌ی اقبال کارآفرینان به کار دانش‌بنیان و
حتی تا حدودی نشان‌دهنده‌ی کاهش موانع سر راه این شرکت هاست. (گرچه هنوز
مانع اصلی یعنی مشکل بازار پابرجاست!)
2-
اهمیتی که میتواند/باید در آینده‌ی اقتصاد ایران داشته باشد
- وجود نیروی انسانی قابل قبول برای شکوفایی اقتصاد دانش‌بنیان
- اجماع نسل جدید در مورد فواید و سود‌آوری شرکت‌های دانش‌بنیان نسبت به نسل های قبل
-
قدرت کافی در مقابله با تحریم ها:
شرکت‌های دانش‌بنیان، با توجه به ویژگی‌های خود و پویایی و تطبیق با شرایط
محیط پیرامونی و انعطاف‌پذیری بالا، ظرفیت مناسبی برای روبه‌رو شدن با
شرایط تحریم را دارا هستند. همچنین استراتژی عدم تمرکز فعالیت‌های تولیدی
در چند شرکت بزرگ دولتی، مانع از تحریم آسان محصولات یا مواد اولیه‌ی
شرکت‌ها می‌گردد. شرکت‌های دانش‌بنیان زیرساخت‌های لازم جهت عملی ساختن
استراتژی عدم تمرکز و همکاری چندین شرکت متوسط جهت تولید یک محصول را دارا
هستند. در صورت تحریم مواد اولیه یا فناوری، چنین شرکت‌هایی به احتمال
قوی، توانمندی لازم را جهت دستیابی به فناوری یا مواد اولیه‌ی جایگزین
خواهند داشت.
قطع وابستگی به فروش خام مواد معدنی، به ویژه نفت، یکی از مؤلفه‌های
اقتصاد مقاومتی بیان شده است. شرکت‌های دانش‌بنیان، با توجه به ویژگی‌های
منحصربه‌فرد خود و توان ایجاد و به‌کارگیری فــناوری‌های پیشرفته‌ی مورد
نیاز، توانمندی لازم را جهت تبدیل مواد خام به محصولات نهایی و با ارزش
افزوده‌ی بالا دارند. در واقع دولت با اعتماد و توجه به چنین شرکت‌هایی
میتواند تهدید به‌وجود‌آمده در این حوزه را به فرصتی جهت شکوفایی صنایع
نفت و پتروشیمی تبدیل نماید. با تمرکز بر این استراتژی، در بلندمدت، علاوه
بر خودکفایی کشور در بسیاری از کالاهای مرتبط با نفت و صنایع معدنی، حتی
میتوان از نفت به عنوان ابزاری جهت تهدید دشمن استفاده نمود.
یکی دیگر از مؤلفه‌های اقتصاد مقاومتی حمایت از تولید ملی و همچنین
خودکفایی در تولید محصولات استراتژیک مورد نیاز کشور است. چنان که در مباحث
مطرح‌شده در حوزه‌ی اقتصاد دانش‌بنیان بیان شد، یکی از عوامل اساسی رشد
تولید سرانه‌ی ملی، اقتصاد دانش‌بنیان و بنگاه‌های اقتصادی دانش‌بنیان است.
در حقیقت، یکی از راهکارهای اساسی خودکفایی پایدار در محصولات استراتژیک،
ارتقای فناوری و افزایش بهره‌وری عوامل تولید از طریق دانش‌بنیان نمودن
اقتصاد و توسعه‌ی شرکت‌های دانش‌بنیان است. با برنامه‌ریزی صحیح، حتی کشور
میتواند صادرکننده‌ی این محصولات نیز باشد.
در انتها باید به این نکته اشاره نمود که موارد ذکرشده‌ی فوق، در صورتی
امکان تحقق خواهند داشت که زیرساخت‌های لازم جهت به وجود آمدن اقتصاد
دانش‌بنیان و رشد و فراگیر شدن شرکت‌های دانش‌بنیان فراهم شود. در حقیقت
یکی از اساسی‌ترین پیش‌نیازهای اقتصاد دانش‌بنیان سرمایه‌ی انسانی خلاق،
نوآور و دانشی است که با توجه به ترکیب جمعیتی کشور ایران و جمعیت بالای
جوانان تحصیل‌کرده و نیروی انسانی به عنوان بزرگ‌ترین و باارزش‌ترین
سرمایه‌ی کشور، باید مورد توجه قرار گیرد و بدین ترتیب، با توانمند نمودن و
تشویق و زمینه‌سازی فعالیت آنان در قالب شرکت‌های دانش‌بنیان، کشور توان
رویارویی با هر گونه تهدید و تحریم اقتصادی را خواهد داشت.
برخی منابع مورد استفاده در متن:
iribnews.ir/ daneshbonyan.ir/ rasekhoon.net
