منطقه غرب آسیا
حاج سجاد
رضا قاسمی‌پور - «در 10 تا 15 سال آینده وارد جنگ با ایران خواهیم شد» ، «ایران انتخاب کرده که اولین دشمن منطقه باشد» ، « جنگ را به داخل ایران منتقل میکنیم» این صحبت ها نه سخنرانی جرج بوش پسر بر روی عرشه ناو هواپیمابر «آبراهام لینکلن» و نه اظهارات اخیر ضد ایرانی نتانیاهوست، بلکه قسمتی از نطق های مختلفی است که تقریبا هر روز توسط جوانی 33 ساله ایراد می شود..
در مقاله پیشین به مسئله شکاف میان خاندان سعودی با اسلامگراهای سلفی عربستان و نوعی تعادل سنتی شکل گرفته بین این دو پرداختیم. اشاره شد که خاندان سعودی همواره در تلاش برای کنترل و محدود کردن جریانات سلفی این کشور بوده ولی به دلایلی که بدان اشاره شد در روابط میان آن ها تعادل شکل گرفته بود.گویا تسویه حساب خاندان سعودی با اسلامگرایان نیاز به جسارت بیشتری داشت که از عهده حکمرانان فرتوت و اغلب بیمار سعودی خارج بود. اما به ناگاه داستان به کلی تغییر کرد، در صدر اخبار عربستان جوانی دیده می‌شود که گویا جسارت بیشتری از اسلاف خود دارد، به طیف لیبرال در مقابل سلفی ها میدان می دهد، قرار داد ساخت سینما در عربستان با کمپانی های خارجی می بندد و سند 2030 را در عربستان اجرا می کند. اما او یک ویژگی ثابت نیز داشته و به شدت ایران ستیز است و آشکارا سخن از مقابله با ایران می گوید...
محدودسازی سلفیّت
پس از روی‌کار آمدن ملک سلمان، پسرش محمد تبدیل به مرد شماره یک عربستان شد. او دیگر حاضر به تعامل با جامعه تندرو سلفی عربستان نبود و بی مهابا پروژه اصلاحات را کلید زد. بن سلمان برای عقب نماندن از شیخ نشین های همسایه باید آنچه که سد راه او در مسیر پیشرفت بود را برمی‌داشت. تبدیل شدن به الگوی توسعه در همسایگی دوحه و دبی ریاض را به این جمع‌بندی رساند تا خود را هرچه بیشتر به طیف های لیبرال نزدیک و از مزاحمان سلفی دور کند. از این رو حمایت بیشتر آمریکا را هم می‌توانست جلب کند. تلاش ها برای نشان دادن عربستان به عنوان کشوری سکولار در مقابل مهد سلفیّت هم‌چنان ادامه داشته و دورنمایی است که بن‌سلمان برای سعودی در نظر گرفته است.
سیاست کاهش قیمت نفت با رویای شکستن کمر اقتصاد ایران آغاز شد ولی چند اتفاق محاسبات سعودی‌ها را به هم ریخت.
مقدمه بالا اکنون درک بسیاری از مسائل را هموارتر می‌سازد، برگزاری هفته مد ولباس عربی در ریاض پس از 5 دوره برگزاری در امارات یا مسابقات سراسری پاسور اکنون دیگر چندان عجیب به نظر نمی‌رسند.همچنین انتصابات اخیر در دانشگاه اسلامی مدینه و همچنین تلاش برای افزودن رشته های فنی در آن را نیز می‌توان در همین راستا ارزیابی کرد.
سیاست خارجی
پس از تغییرات در عربستان خبری عجیب مبنی بر تعویض «سعودالفیصل» وزیر خارجه کهنه کار سعودی‌ها که پس از 40 سال مسند وزارت خارجه را به «عادل الجبیر» می‌سپرد در خبرگزاری ها منتشر شد. این تعویض خود شاهدی بر تغییر سیاست های خارجی رژیم سعودی بود. خط و مشی ولیعهد جوان سعودی تقابل آشکار با ایران بود، حالا دیگر خبر از اظهارات همراه با ملایمت سعود الفیصل نبود بلکه هر روز تهدیدها علنی تر و تقابل آشکار تر می‌شد. به نظر می‌رسد بن‌سلمان و تیمش بر خلاف «ملک عبدالله» یا رقیب در حصرش «نایف بن عبدالعزیز» که بر سیاست تعامل با ایران و رعایت حد و مرزها در رابطه با رژیم صهیونیستی تاکید داشتند راهی دیگر را درپیش گرفته است. آشکارا سخن از رابطه با اسرائیل می‌گوید و ایران را تهدید می‌کند.
جنگ نفتی
عربستان همواره مهره‌ای تاثیرگذار در بازار نفت جهانی بوده است. چه زمانی که به دستور ریگان برای فروپاشی شوروری تولید نفت را زیاد کرد تا قیمت را در بازار بشکند چه چند سال بعد که برای در تنگنا قرار دادن همسایه خود به یک باره قیمت را کاهش داد. اما این دفعه همه چیز بر وفق مراد سعودی ها پیش نرفت.
سیاست کاهش قیمت نفت به نصف گرچه با رویای شکستن کمر اقتصاد ایران آغاز شد ولی چند اتفاق باعث به هم خوردن محاسبات سعودی ها شد. ورود روسیه به سوریه پروژه آن ها را با شکست مواجه کرد همچنین ائتلاف سعودی در یمن به آنچه میخواست نرسید، بن‌سلمان جوان هم برای مستحکم کردن حکومت نوپای خود نیاز به دست و دل بازی های گسترده ای برای غربی ها داشت. همه‌ی این اتفاق ها عربستان را دچار کسری بودجه کرد و باعث شد تا دارایی خارجی آن های از 700 به 480 میلیارد دلار برسد. همچنین برای تامین هزینه ها عربستان مجبور شد بخشی از آرامکو و چند شرکت دیگر را برای فروش به بخش خصوصی لیست کند، به علاوه زندانی کردن و باج گیری از شاهزاده‌های میلیاردر سعودی هم در دستور کار دولت قرار گرفت.
نتیجه‌گیری
گرچه سعودی تاکنون در اجرای سیاست هایش در قبال ایران ویمن و مسئله شامات موفق نبوه ولی هنوز 500 میلیارد دلار با حد بحران اقتصادی فاصله داشته و افزایش اخیر قیمت نفت نیز به مراتب دست آن ها را بازتر خواهد گذاشت. لذا همسایه نفتی ما و ولیعد جوان که غیبت های مشکوک اخیر رو نقل محافل رسانه ایست کماکان می‌تواند تهدیدی بالقوه برای ما باشد. هین درک از شرایط خیال آن ها را برای سرمایه گذاری در اتفاقاتی نظیر آنچه در دی ماه پارسال گذشت آسوده می‌کند.
