تحریم
از تحریم‌هایی که بر سر نفت ایران بوده چه می‌دانید؟
علیرضا کریمی/ در این شماره به چند تحریم مرتبط با صنعت نفت می‌پردازیم و توضیح فنی سایر تحریم‌ها را به بعد موکول میکنیم.
از تحریم‌هایی که بر سر نفت ایران بوده چه می‌دانید؟
علیرضا کریمی/ در این شماره به چند تحریم مرتبط با صنعت نفت می‌پردازیم و توضیح فنی سایر تحریم‌ها را به بعد موکول میکنیم.
علی نیک‌پور/ چهارده آبان موعد دومین تحریم آمریکا علیه ایران پس از خروج رسمی از برجام است. تحریمی که این بار بازار نفت ایران را نشانه رفته است؛ و نفت در حالت خوش بینانه یعنی حداقل 35 درصد از درآمد کشور. البته تحریم نفتی تهدید آشنای دهه ی اخیر «آن‌ورآبی‌ها» است. تهدیدی که بارها توسط دولت های مختلف امریکایی و اروپایی به واقعیت پیوست ولی هر بار این ایران بود که با موفقیت از این تنگنا خارج شد و حسرت شکست را بر بدخواهان جریان مقاومت گذاشت.
چه عواملی هزینهٔ خروج از برجام را برای آمریکا تا این اندازه پایین آوردند؟
آبان‌ماه هزار و سیصد و نود و شش شمسی که دولت ایالات متحده برای آخرین بار توقف موقت اجرای بعضی از تحریم‌های ثانویه‌ی مرتبط با هسته‌ای را تمدید کرد، مرکز مطالعات بسیج دانشجویی دانشگاه شریف از دو عضو ارشد تیم‌های مذاکره کننده‌ی هسته‌ای دعوت کرد تا با ترتیب مناظره‌ای به بررسی دقیق‌تر مسیر دیپلماتیک کشور بپردازد. اما در این برنامه تنها دکتر علی باقری عضو تیم سابق هسته‌ای حاضر شد. در این برنامه به تجربه‌ی مذاکرات با سه کشور اروپایی و ورند پرونده‌ی هسته‌ای و علل موفقیت و یا عدم موفقیت در این عرصه در این سال‌ها، موانع پیش رو و راه خروج از مشکلات پرداخته شد. این سخنرانی حاوی استدلال‌ها و تنبیهات درخور توجهی است که انتشار متن کامل آن در این زمان را لازم می‌سازد. در ادامه متن کامل این سخنرانی (به غیر از قسمت پرسش و پاسخ که آن نیز در فرصت مناسب منتشر خواهد شد) تقدیم میشود.
بسم الله الرحمن الرحیم و ایاه نستعین، انه خیر ناصر و معین و صل الله علی سیدنا محمد و آله الطیبین الطاهرین و لعن الدائم علی اعدائهم اجمعین من الآن الی قیام یوم الدین
خیلی خوشوقتم که فرصتی دست داد تا در این روزها خدمت برادران و خواهران دانشگاه شریف باشم. ابتدا لازم می‌‌دانم که یاد کنیم و بزرگ بداریم نام امام و شهدا را به‌ویژه شهدای این دانشگاه و به‌ویژه شهدای فناوری هسته‌ای دانشگاه شریف را و امیدوار باشیم و آرزو بکنیم و از خدا بخواهیم که همه‌مان را به‌ویژه شما را کمک بکند که این مسیری که آنها رفتند که مسیری بود که بر اساس عقل و درایت و هوشمندی بود را به بهترین وجه بتوانیم ما به سهم خودمان در عرصه‌هایی که هستیم شما هم به سهم خودتان که محور اصلی کار هستید بتوانید ادامه دهنده و پیش برنده اهدافی که آنها دنبال می‌‌کردند ان‌شاءالله باشید.
رضا قاسمی‌پور - «در 10 تا 15 سال آینده وارد جنگ با ایران خواهیم شد» ، «ایران انتخاب کرده که اولین دشمن منطقه باشد» ، « جنگ را به داخل ایران منتقل میکنیم» این صحبت ها نه سخنرانی جرج بوش پسر بر روی عرشه ناو هواپیمابر «آبراهام لینکلن» و نه اظهارات اخیر ضد ایرانی نتانیاهوست، بلکه قسمتی از نطق های مختلفی است که تقریبا هر روز توسط جوانی 33 ساله ایراد می شود..
در مقاله پیشین به مسئله شکاف میان خاندان سعودی با اسلامگراهای سلفی عربستان و نوعی تعادل سنتی شکل گرفته بین این دو پرداختیم. اشاره شد که خاندان سعودی همواره در تلاش برای کنترل و محدود کردن جریانات سلفی این کشور بوده ولی به دلایلی که بدان اشاره شد در روابط میان آن ها تعادل شکل گرفته بود.گویا تسویه حساب خاندان سعودی با اسلامگرایان نیاز به جسارت بیشتری داشت که از عهده حکمرانان فرتوت و اغلب بیمار سعودی خارج بود. اما به ناگاه داستان به کلی تغییر کرد، در صدر اخبار عربستان جوانی دیده میشود که گویا جسارت بیشتری از اسلاف خود دارد، به طیف لیبرال در مقابل سلفی ها میدان می دهد، قرار داد ساخت سینما در عربستان با کمپانی های خارجی می بندد و سند 2030 را در عربستان اجرا می کند. اما او یک ویژگی ثابت نیز داشته و به شدت ایران ستیز است و آشکارا سخن از مقابله با ایران می گوید...
جنگ صفین: مالک اشتر چند قدم به خیمه معاویه داشت.حکومت علی، واقعا در قدرت بود و معاویه در ضعف.فرستاده ای آمد و گفت دست نگه دار؛که عده ای شمشیر زیر گلوی امامت گذاشته اند و خواستار حکمیت شده اند.
مالک در نزدیکی پیروزی بود.به فرمان رهبرش دست کشید.
تعدادی از یاران خواستار حکمیت بودند!چاره ای نبود.امام پذیرفت که حکمیت باشد.چون خیلی ها حکمیت را میخواستند.
قرار بر این شد که از هر دو طرف، حکمی انتخاب شود برای حکمیت.امام، مالک و ابن عباس را پیشنهاد داد.هر دو شجاع و زیرک بودند.اما آنها که از جنگ دست کشیده بودند و خنجر زیر گلوی امام‌گذاشته بودند، ابوموسی را پیشنهاد دادند.
مخالفت نمود، اما اصرار کردند و امام مجبور شد بپذیرد، چون اغلب اطرافیان با ابوموسی موافق بودند.ابوموسی مسلمانی عابد و زاهد بود، اما بسیار ساده‌لوح.
از آن طرف اما، عمروعاص آمد، زیرک‌ترین یار معاویه
ابوموسی و عمروعاص
جلسه شروع شد.
ابوموسی امام را تا حدی قبول داشت.اما حکمیت است دیگر.باید مقداری کوتاه می آمد.گفت علی خلیفه نباشد، معاویه هم نباشد!(علی، امام برحق!نادان تو قدرت داری٬ یاران علی، تا کنار خیمه ی معاویه رسیده اند!کلی شهید شده اند!معاویه چه دارد اصلا؟!
بگذریم.)
عمروعاص پذیرفت.قرار براین شد که بعد از این، جلسه ای بگذارند و خلیفه را انتخاب نمایند.
لازمه‌ى شکل گرفتن هر مذاکره‌اى وجود انگیزه در دو طرف مذاکره می‌باشد.
اتفاقات اوایل دهه‌ى ٩٠ شمسى که زمینه‌ساز مذاکرات منتهى به برجام شد، به طرزى مشابه و با تفاوت‌هایى اندک در حال شکل گرفتن هستند.
در اواخر دهه ى ٨٠ و اوایل دهه ى ٩٠ شمسى، موفّقیّت هایى در زمینه ى هسته
اى به دست آمد که توانست ایران را به عنوان کشورى داراى فناورى هسته اى
معرفى بنماید (و قدرتش را به رُخ جهانیان بکشاند). قدرتى که (حداقل در
ظاهر) مایه ى ترس تعدادى از کشورهاى ابر قدرت جهانى شد.
در اتفاقى مشابه، این روزها به دنبال اتفاقات مختلف از جمله حمله موشکى
ایران به داعش و حملات موشکى یمن به عربستان، قدرت موشکى ایران در صدر
اخبار نظامى جهان، دست‌آویزى براى آمریکا و تعدادى از کشورهاى اروپایى شده
است تا به وسیله‌ى آن از خطرات ایران بگویند.
اتفاقاتى که اکنون با برچیده شدن داعش و تنگ شدن حلقه‌ى مقاومت دور گلوى
اسرائیل، خطر موشکى، تهدیدى جدّى براى یار دیرین آمریکایى شده است.
(غیر
از ظاهر قضیه، چه قدرت موشکى و چه هسته اىِ ایران، خطرى براى قدرت
مندانیست که نمیخواهند دشمنشان از قدرت نظامى برخوردار باشد یا در زمینه ى
انرژى از وابستگى به نفت رهایى پیدا کند و ...)
آشوب هایى اقتصادى در اواخر دولت دهم به وقوع پیوست.اتفاقاتى که با تحریم بانک مرکزى و نفتِ کشورمان باعث شد تا ذخیره ى ارزى بانک مرکزى به مشکل بخورد، دلارى که
5 ژوئن 2017 قطع روابط دیپلماتیمک 4 کشور عربی (عربستان، بحرین، امارت‌و مصر) به محوریت عربستان سعودی با قطر اعلام شده و تمامی راه‌های زمینی، هوایی و دریایی کشور‌های فوق با قطر نیز مسدودمی‌‌شود واین امیرنشین کوچک عملا در محاصره‌ای بی‌سابقه قرار می‌گیرد.
در تحلیل اولیه آن‌چه به نظر می‌‌رسد تقابل سلفیّت و تفکر اخوانی است . قطردر سال‌های اخیر باپشتیبانی‌های مالی فراوان خود از جمعیت اخوان المسلمین و هم‌چنین با جذب علمای اهل سنتی چون قرضاوی سعی کرده خود را ماًوای این جریان که دست بر قضا با‌روی کار آمدن سیسی از محل اصلی خود مصر نیز رانده شده‌اند نشان دهد. روابط گسترده با ترکیه و حمایت از گروه‌هایی همچون حماس و حمایت از آن‌چه بهار عربی خوانده میشود نیز خود شاهدی بر این مدعاست. عربستان نیز در سوی دیگر ام‌القری جریان سلفیّت شناخته شده و پرچم‌دار آن نیز خوانده میشود . سلفیّت عربستانی گویا رابطه خوبی با تفکر اخوانی ندارد، زیرا اخوان از انقلاب‌های منطقه حمایت می‌‌کند و قائل به دموکراسی و آزادی بیان است. از سوی دیگر مسئله سوریه که تا چندی پیش نقطه مشترک دو کشور بوده، اکنون به بن‌بست رسیده است؛ پس اختلافات دیرینه سر باز می‌‌کند و شد آن چه شد.
آیا این تمام داستان است؟
عصر روز دوشنبه 8 آبان 1396، دانشگاه صنعتی شریف میزبان دکتر علی باقری، عضو ارشد تیم مذاکره کننده سابق هسته ای بود. متن پیش رو، خلاصه ای از اهم سخنان دکتر باقری است که تقدیم می شود:
برجام؛ پایان منازعه نبود، تغییر سطح منازعه بود.
مواضع آمریکایی ها و تحولات اخیر، ذهن خیلی ها را به خود مشغول کرده است. پس از 12 سال منازعه هسته‌ای عده ای تصور می کردند که با جلب نظر دشمن شاید بشود به این نزاع پایان داد؛ با تامین نظر دشمن به توافقی رسید که این توافق به منزله پایان این نزاع باشد. وقتی منازعه تمام شد آن وقت برویم به کارهای دیگر بپردازیم.
نه امروز، بلکه پس از اولین روزهای پس از اجرای برجام در دی ماه سال ۱۳۹۴ در همان دوره اوبامای مودب و باهوش، تصویب تحریم‌های جدید نشان داد که برجام پایان منازعه نبود، بلکه تغییر سطح منازعه بود. به گونه ای که برجام، دست برتر ما را گرفت و در موضع ضعف قرار داد، و دست پایین طرف مقابل را گرفت و تبدیل کرد به یک ابزار و اهرم برتر برای تشدید فشار برای امتیازگیری بیشتر.
این یک ادعا نیست، بلکه صحبت جان کری است در پاییز 92. جان کری در توجیه توافق ژنو، این تصویر را در ذهن نمایندگان سنای آمریکا ترسیم می کند و می‌گوید: قبل از توافق دو ساعت در حال حرکت بود. ساعت تحریم‌ها و ساعت فعالیت هسته‌ای ایران. پیش از توافق ساعت پیشرفت هسته‌ای ایران سریعتر از ساعت تحریم ها کار میکرد. ما با توافق ژنو توانستیم حرکت ساعت برنامه هسته‌ای ایران را متوقف کنیم اما حرکت ساعت تحریم ها به دلیل باقی ماندن ساختار تحریم ها را نگه داریم.
برخی می‌گفتند در مناسبات بین‌المللی وارد دوران جدیدی شدیم، اما تشدید توقعات، افزایش زیاده‌خواهی‌ها، ارتقای جسارت‌های طرف آمریکایی و ... و اظهارات اخیر نشان داد این تصور خیالی بیش نبوده است.
من یک جمله عرض کنم، و یکی دو مصداق برای آن بیاورم. ما هر تعاملی که بخواهیم با بیرون (اعم از تعامل با یک کشور، سازمان بین المللی یا کل جهان) داشته باشیم، سه عامل موثر است: یک، خود ما؛ دو، طرف مقابل؛ سه، شرایط، صحنه بازی در دنیا، منطقه یا سازمانی که با آن تعامل می کنیم.
در توضیح شرایط، یک مثال بزنم. موشکی که در ماه رمضان در جواب داعش زدیم، یک تحول بزرگ بود. میشود تاریخ ایران را به قبل و بعد از آن شلیک موشک تقسیم کرد. در تاریخ سابقه ندارد که
یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا لَا تَتَّخِذُوا الْیَهُودَ وَالنَّصَارَىٰ أَوْلِیَاءَ ۘ بَعْضُهُمْ أَوْلِیَاءُ بَعْضٍ ۚ وَمَن یَتَوَلَّهُم مِّنکُمْ فَإِنَّهُ مِنْهُمْ ۗ إِنَّ اللَّهَ لَا یَهْدِی الْقَوْمَ الظَّالِمِینَ
فَتَرَى الَّذِینَ فِی قُلُوبِهِم مَّرَضٌ یُسَارِعُونَ فِیهِمْ یَقُولُونَ نَخْشَىٰ أَن تُصِیبَنَا دَائِرَةٌ ۚ فَعَسَى اللَّهُ أَن یَأْتِیَ بِالْفَتْحِ أَوْ أَمْرٍ مِّنْ عِندِهِ فَیُصْبِحُوا عَلَىٰ مَا أَسَرُّوا فِی أَنفُسِهِمْ نَادِمِینَ
1) درباب معنای (ولاء) و (توالی) راغب در مفردات اینطور بیان کرده است که دو چیز و یا چند چیز طورى نسبت به یکدیگر متصل باشند که چیزى از غیر جنس آنها ،در بین قرار نداشته باشد، و کلمه به عنوان استعاره در معناى نزدیکى استعمال مى شودحال یا نزدیکى از حیث مکان ، یا از حیث نسبت و خویشاوندى ، یا از حیث دین ، یا از حیث صداقت و نصرت و یا اعتقاد. به عبارت دیگر ولایت به معنای نوعی نزدیکی چیزی به چیز دیگر است.
2) همانگونه که بیان شد در اینجا منظور از ولایت ولایت محبت است که باعث شده یهود و نصارا در مقابل پیامبر اسلام یک تن واحد بشوند طورى که گوئى یک تن واحدند با اینکه یکى عرب است و دیگرى عجم ، ولى همینکه این ملت هاى گوناگون داراى ولایت محبت شدند گوئى یک ملت گردیدند و ولایت آنان را به اتفاق کلمه واداشته و همه را علیه مسلمانان یک دست کرده . یهود و نصارا را با همه دشمنى که با یکدیگر دارند، در یک هدف مشترک متحد و نزدیک به هم کرده و آن دشمنى با اسلام است و این هدف مشترک ، آنها را واداشته به یکدیگر مراجعه کنند، یهود، دوست نصارا شود و نصارا با یهود دوستى کند.
و چه بسا بشود از جمله (بعضهم اولیا بعض) معناى دیگرى نیز استفاده کرد و آن این است که اگر به شما دستور دادیم که یهود و نصارا را دوست خود نگیرید براى این بود که شما با آنها به این منظور دوستى مى کنید که از آنها یارى بگیرید به این معنا که مثلا با نصارا دوستى کنید تا آنان شما را علیه یهود کمک کنند، در حالى که این دوستى هیچ سودى برایتان ندارد، زیرا این دو طائفه اولیاى هم هستند و هرگز شما را علیه خودشان یارى نخواهند کرد.
3) فتری الذین فی قلوبهم .... بیمار دلانی هستند که به سوی یهود و نصارا می شتابند و اظهار ترس میکنند از ضرر احتمالی از جانب آن ها نکته اى که در آیه هست این است که خداى تعالى تعبیر کرد به اینکه (یسارعون فیهم) با اینکه باید مى فرمود (یسارعون الیهم) تا اشاره کند به اینکه این بیماردلان در جامعه یهود و نصارا هستند و در آن محیط ضلالت است که سرعت مى کنند، پس این بیماردلان به خاطر اینکه مبادا از ناحیه یهود و نصارا لطمه اى بخورند، به سوى آنان و در آنان نمى شتابند اینها بهانه هائى است که براى خود درست کرده اند که ملامت و توبیخى که ممکن است از ناحیه رسول خدا و مؤ منین متوجه آنان شود از خود دفع کنند بلکه تنها عاملى که آنان را وادار به مسارعت مى کند این است که یهود و نصارا را دوست مى دارند.
(سوره مائده آیات ۵۱ و ۵۲)
