بربـــاد

سیاست خارجی

حاج سجاد

چه عواملی هزینهٔ خروج از برجام را برای آمریکا تا این اندازه پایین آوردند؟

3 آذر 92 پس از انتشار متن توافق ژنو نگرانی‌های احتمالی از تکرار تجربه مذاکرات 82-84 رنگ واقعیت به خود گرفت. ضمانت اجرای توافق نقیصه بزرگ توافق ژنو بود. حرکت عجولانه و عقب‌نشینی‌های مفرط به هوای «اعتمادسازی» به ژنو محدود نشد و در لوزان و وین نیز تکرار شد. هر چند از سوی ما «امضای کری، تضمین» بود، اما کری هیچ امضایی را تضمین نمی‌دانست جز راستی‌آزمایی، راستی‌آزمایی، راستی‌آزمایی. ایران با سیاست «اعتمادسازی»، در اعتماد کردن پیش‌قدم شد و بسیار سریع‌تر از آن‌چه غرب فکر می‌کرد تعهدات خود را جامه عمل پوشانید. به همین میزان، غرب نیز با سیاست «راستی‌آزمایی» دست از عمل کشید و به بهانه راستی‌آزمایی و با تکیه بر هوا و وهم طرف ایرانی مبنی بر اعتمادسازی، قدم به قدم جلو آمد و نهایتاً بدون آن‌که تعهد قابل ذکری از تعهداتش را به انجام رسانیده باشد، خود را از گود کنار کشید.
هر چند راهبرد دولت در مسیر برجام (اعتمادسازی و تنش‌زدایی) و تاکتیک دولت در فرایند نوشتن توافق (اجرای تعلیق تاسیسات هسته‌ای به صورت پیش‌قدمانه برای جلب اعتماد و کاهش تنش‌ها) خود به‌اندازه کافی زمینه را برای زیرعهدزنی کم‌هزینه توسط طرف مقابل آماده کرده بود، تکنیک به کار رفته در نگارش برجام با خلق «سازوکار شگفت‌آور حل اختلاف» در برجام و تمهید عجیب برای تصویب یک قطعنامه فصل هفتمی به هر قیمت برای حفظ برجام، حاشیه امن بیش‌تری برای طرف غربی در صورت نقض عهد ایجاد کرد.
اما مسئله فقط این نیست! رفتار دولت ایران و برخی نهادهای حاکمیتی در دو سال اخیر پس از برجام نیز نقش مهمی در تشویق ایالات متحده به خروج راحت و با طیب خاطر از برجام داشته است. پالس‌هایی که نشان می‌داد دولت و بخش‌های مهمی از حاکمیت که حیات و ممات سیاسی‌شان را به این توافق گره زده‌اند در برابر خروج طرف غربی از برجام،  در نهایت انفعال قرار دارند.
در ادامه مروری به عواملی می‌کنیم که هزینه خروج آمریکا از برجام را در حالی که تاسیسات هسته‌ای ما را متوقف کرده و تحریم‌ها را برنداشته، کاهش داده است.

تصویری که از خودمان ساخته‌ایم...

سیاست خارجی

حاج سجاد

آبان‌ماه هزار و سیصد و نود و شش شمسی که دولت ایالات متحده برای آخرین بار توقف موقت اجرای بعضی از تحریم‌های ثانویه‌ی مرتبط با هسته‌ای را تمدید کرد، مرکز مطالعات بسیج دانشجویی دانشگاه شریف از دو عضو ارشد تیم‌های مذاکره کننده‌ی هسته‌ای دعوت کرد تا با ترتیب مناظره‌ای به بررسی دقیق‌تر  مسیر دیپلماتیک کشور بپردازد. اما در این برنامه تنها دکتر علی باقری عضو تیم سابق هسته‌ای حاضر شد. در این برنامه به تجربه‌ی مذاکرات با سه کشور اروپایی و ورند  پرونده‌ی هسته‌ای و علل موفقیت و یا عدم موفقیت در این عرصه در این سال‌ها، موانع پیش رو و راه خروج از مشکلات  پرداخته شد. این سخنرانی حاوی استدلال‌ها و تنبیهات درخور توجهی است که انتشار متن کامل آن در این زمان را  لازم می‌سازد. در ادامه متن کامل این سخنرانی (به غیر از قسمت پرسش و پاسخ که آن نیز در فرصت مناسب منتشر خواهد شد) تقدیم می‌شود.

بسم الله الرحمن الرحیم و ایاه نستعین، انه خیر ناصر و معین و صل الله علی سیدنا محمد و آله الطیبین الطاهرین و لعن الدائم علی اعدائهم اجمعین من الآن الی قیام یوم الدین
خیلی خوشوقتم که فرصتی دست داد تا در این روزها خدمت برادران و خواهران دانشگاه شریف باشم. ابتدا لازم می‌‌دانم که یاد کنیم و بزرگ بداریم نام امام و شهدا را به‌ویژه شهدای این دانشگاه و به‌ویژه شهدای فناوری هسته‌ای دانشگاه شریف را و امیدوار باشیم و آرزو بکنیم و از خدا بخواهیم که همه‌مان را به‌ویژه شما را کمک بکند که این مسیری که آن‌ها رفتند که مسیری بود که بر اساس عقل و درایت و هوشمندی بود را به بهترین وجه بتوانیم ما به سهم خودمان در عرصه‌هایی که هستیم شما هم به سهم خودتان که محور اصلی کار هستید بتوانید ادامه دهنده و پیش برنده اهدافی که آن‌ها دنبال می‌‌کردند ان‌شاءالله باشید.

برباد| هفتمین شماره نشریۀ و انتم الاعلون

نشریه

حاج سجاد

شماره هفتم نشریه و انتم الاعلون منتشر شد! در این شماره می‌خوانید:

• هم‌سایۀ جهنمی
  نگاهی به تحولات منطقه؛ بازیگر کیست؟ کارگردان کدام است؟
• برباد
  چه عواملی هزینۀ خروج آمریکا از برجام را تا این اندازه پایین آوردند؟
• تصویری که از خودمان ساخته‌ایم
  متن کامل سخنرانی دکتر علی باقری در دانشگاه شریف؛ این سخنرانی حاوی استدلالها و تنبیهات درخور توجهی‌ست که انتشار متن کامل آن در این زمان را لازم می‌سازد.

دانلود نسخه الکترونیکی: دریافت

پیشگیری کنیم تا به تب راضی نشویم!

سیاست خارجی

محمد علی خادم سهی

 لازمه‌ى شکل گرفتن هر مذاکره‌اى وجود انگیزه در دو طرف مذاکره می‌باشد.
اتفاقات اوایل دهه‌ى ٩٠ شمسى که زمینه‌ساز مذاکرات منتهى به برجام شد، به طرزى مشابه و با تفاوت‌هایى اندک در حال شکل گرفتن هستند.

انگیزه‌ى طرف مقابل:

در اواخر دهه ى ٨٠ و اوایل دهه ى ٩٠ شمسى، موفّقیّت هایى در زمینه ى هسته اى به دست آمد که توانست ایران را به عنوان کشورى داراى فناورى هسته اى معرفى بنماید (و قدرتش را به رُخ جهانیان بکشاند). قدرتى که (حداقل در ظاهر) مایه ى ترس تعدادى از کشورهاى ابر قدرت جهانى شد.
در اتفاقى مشابه، این روزها به دنبال اتفاقات مختلف از جمله حمله موشکى ایران به داعش و حملات موشکى یمن به عربستان، قدرت موشکى ایران در صدر اخبار نظامى جهان، دست‌آویزى براى آمریکا و تعدادى از کشورهاى اروپایى شده است تا به وسیله‌ى آن از خطرات ایران بگویند.
اتفاقاتى که اکنون با برچیده شدن داعش و تنگ شدن حلقه‌ى مقاومت دور گلوى اسرائیل، خطر موشکى، تهدیدى جدّى براى یار دیرین آمریکایى شده است.
(غیر از ظاهر قضیه، چه قدرت موشکى و چه هسته اىِ ایران، خطرى براى قدرت مندانیست که نمیخواهند دشمنشان از قدرت نظامى برخوردار باشد یا در زمینه ى انرژى از وابستگى به نفت رهایى پیدا کند و ...)

انگیزه ى ما:

آشوب هایى اقتصادى در اواخر دولت دهم به وقوع پیوست.اتفاقاتى که با تحریم بانک مرکزى و نفتِ کشورمان باعث شد تا ذخیره ى ارزى بانک مرکزى به مشکل بخورد، دلارى که

می دانید به چه قیمتی؟ به قیمت محرومیت ایران در طول تاریخ آینده

سیاست خارجی

حاج سجاد

عصر روز دوشنبه 8 آبان 1396، دانشگاه صنعتی شریف میزبان دکتر علی باقری، عضو ارشد تیم مذاکره کننده سابق هسته ای بود. متن پیش رو، خلاصه ای از اهم سخنان دکتر باقری است که تقدیم می شود:

برجام؛ پایان منازعه نبود، تغییر سطح منازعه بود.

مواضع آمریکایی ها و تحولات اخیر،‌ ذهن خیلی ها را به خود مشغول کرده است. پس از 12 سال منازعه هسته‌ای عده ای تصور می کردند که با جلب نظر دشمن شاید بشود به این نزاع پایان داد؛ با تامین نظر دشمن به توافقی رسید که این توافق به منزله پایان این نزاع باشد. وقتی منازعه تمام شد آن وقت برویم به کارهای دیگر بپردازیم.

نه امروز، بلکه پس از اولین روزهای پس از اجرای برجام در دی ماه سال ۱۳۹۴ در همان دوره اوبامای مودب و باهوش، تصویب تحریم‌های جدید نشان داد که برجام پایان منازعه نبود، بلکه تغییر سطح منازعه بود. به گونه ای که برجام، دست برتر ما را گرفت و در موضع ضعف قرار داد، و دست پایین طرف مقابل را گرفت و تبدیل کرد به یک ابزار و اهرم برتر برای تشدید فشار برای امتیازگیری بیشتر.

 این یک ادعا نیست، بلکه صحبت جان کری است در پاییز 92. جان کری در توجیه توافق ژنو، این تصویر را در ذهن نمایندگان سنای آمریکا ترسیم می کند و می‌گوید: قبل از توافق دو ساعت در حال حرکت بود. ساعت تحریم‌ها و ساعت فعالیت هسته‌ای ایران. پیش از توافق ساعت پیشرفت هسته‌ای ایران سریعتر از ساعت تحریم ها کار میکرد. ما با توافق ژنو توانستیم حرکت ساعت برنامه هسته‌ای ایران را متوقف کنیم  اما حرکت ساعت تحریم ها به دلیل باقی ماندن ساختار تحریم ها را نگه داریم.

برخی می‌گفتند در مناسبات بین‌المللی وارد دوران جدیدی شدیم، اما تشدید توقعات، افزایش زیاده‌خواهی‌ها، ارتقای جسارت‌های طرف آمریکایی و ... و اظهارات اخیر نشان داد این تصور خیالی بیش نبوده است.

من یک جمله عرض کنم، و یکی دو مصداق برای آن بیاورم. ما هر تعاملی که بخواهیم با بیرون (اعم از تعامل با یک کشور، سازمان بین المللی یا کل جهان) داشته باشیم، سه عامل موثر است: یک، خود ما؛ دو، طرف مقابل؛ سه، شرایط، صحنه بازی در دنیا، منطقه یا سازمانی که با آن تعامل می کنیم.

در توضیح شرایط، یک مثال بزنم. موشکی که در ماه رمضان در جواب داعش زدیم، یک تحول بزرگ بود. میشود تاریخ ایران را به قبل و بعد از آن شلیک موشک تقسیم کرد. در تاریخ سابقه ندارد که